Ik ga voor het eerst een cabaretvoorstelling maken! Een korte, slechts 20 minuten, maar desalniettemin een echte voorstelling. In een theater, met licht en geluid, professionele fotografie voor de marketing en natuurlijk: een titel.
Het is m’n eerste titel, het moment dat een briljant oeuvre kan openen of kan laten varen. Misschien wel de belangrijkste tekst van de hele voorstelling. Misschien wel de belangrijkste tekst die ik ooit schrijf, deze titel. En ik heb geen idee waar te beginnen.
Muzikanten komen er vaak makkelijk vanaf. Dire Straits eerste album heette Dire Straits. Een eponieme titel, zou ik dat willen noemen. Dat vertelt het publiek: “wij weten ook nog niet wat voor band we zijn, maar dit stel liedjes is wat we tot nu toe hebben geschreven”. Black Sabbath had de single Black Sabbath op hun debuutalbum Black Sabbath. Aangenaam kennis te maken. Het bleek het eerste album van een nieuw genre: heavy metal. Maar dat wisten ze zelf toen ook nog niet.
In het cabaret ken ik eponieme titels eigenlijk alleen van Micha Wertheim. Hij begon zijn levenswerk met de voorstelling Micha Wertheim voor Beginners, gevolgd door o.a. Micha Wertheim voor Gevorderden en Micha Wertheim voor Specialisten. Het is dit soort consequente, conceptuele titels die flink de druk opvoeren om mijn eerste voorstelling goed te betitelen. Als ik mijn eerste voorstelling nu De Bananenboom… noem (met het oog op een toekomstige De Banaan! later gevolgd door Bestaan er wel bananenzaadjes?) maar na één voorstelling mijn interesse in tropische vruchten verlies, dan schiet ik mezelf in de voet. Anderzijds, als ik mijn voorstelling nu niet De Bananenboom noem, laat ik de kans op een perfect fruit-geïnspireerd oeuvre voor altijd schieten. Je begrijpt het belang van mijn beslissing.
Als ik mijn voorstelling nu niet De Bananenboom noem, laat ik de kans op een perfect fruit-geïnspireerd oeuvre schieten.
In de literatuur ben ik liefhebber van wat ik gedestilleerde titels noem. Griet op de Beeck debuteerde met Vele Hemels Boven de Zevende, een frase die in die roman twee keer wordt aangehaald en duidt op hoe één hoofdpersoon vindt dat de andere hoofdpersonen zouden moeten leven. Zo destilleert Op de Beeck de titel uit een saillante passage die de thematiek – niet het plot – van het hele boek belichaamt. Hans Teeuwen deed het met zijn avondvullende Dat Dan Weer Wel, naar een liedje in die voorstelling. Ik zing in mijn voorstelling m’n liedje Aardappelen, Groente, Vleesvervangers. Maar die titel bewaar ik liever voor als ik nog eens een kookboek schrijf.
Gemakkelijker is een beschrijvende titel, hoewel die zich dan weer vooral leent voor non-fictie. Planet Earth is David Attenborough’s lofzang over planeet Aarde. Sapiens gaat over Homo Sapiens uniciteit als diersoort, betitelt met het Latijn uit onze taxonomische naam, dat dan weer precies refereert naar het denken dat onze soort uniek maakt. Spannender wordt een beschrijvende titel niet. Mijn voorstelling is een Zoektocht, maar da’s geen cabarettitel waar je warm van wordt.
Dan haast liever nog een metatitel, zoals Loudon Wainwright zijn eerste drie albums Album I, Album II en Album III noemde. Als ik Voorstelling nummer 1 op een poster zou zien staan, zou ik op z’n minst even googelen. En een titel als Voorstelling 1 van 3 is misschien wel vast goed voor de kaartverkoop van m’n latere werk.
In het leven ben ik constant op zoek naar betekenis, leer ik filosofieën te begrijpen en categoriseren, maar kom geen stap verder. Daar gaat m’n voorstelling over. Typisch dan dat ik nu precies zo’n zoektocht naar een titel pleeg – dat ik eponieme, gedestilleerde, beschrijvende en meta titels categoriseer – maar nog steeds geen daadwerkelijke titel voor mijn voorstelling heb.
In beide zoektochten is het lastige niet een gebrek aan kennis, maar juist de overvloed. Er worden tientallen boeken per dag gepubliceerd, elk heilig boek ter wereld is in vertaling verkrijgbaar, duizenden wetenschappelijke papers zijn gratis online beschikbaar. Tegelijkertijd kijk ik naar het werk van kunstenaars, schrijvers, filmmakers en cabaretiers (en naar hun titels) en vind daarin meer inspiratie dan ik op kan. Het is alsof de wereld zegt: “hier is alles wat de hele mensheid tot nu toe heeft gedacht, geschreven en gemaakt. En nu jij.”
En nu jij.
Ik weet niet in welke categorie die valt, maar da’s een prima titel.
—
Ik speel mijn 20 min. voorstelling (met die titel) van 16 t/m 27 maart in TapasTheater Amsterdam. Klik hier voor meer info!